ARTICVLVS II.
  
 ¶  Vtrùm contumelia, seu conuitium, sit peccatum mortale.
  
 AD Secundum sic proce{
         Inf. q. 258 artic. 5. ad tertium. & 1. Cor. 15. lect. 7. co. 2. fina. Et Galat. 3. princip.        
}ditur. Videtur, quòd contumelia vel conuitium,  non sit peccatum mortale. Nullum  enim peccatum mortale est actus  alicuius virtutis. Sed conuitiari est  actus alicuius virtutis, scilicet eutrapeliæ, ad quam pertinet bene conuitiari, secundum Philosophum in  4. Ethic.  †{
         Li. 4. c. 8. tom. 5.        
} Ergo conuitium, siue contumelia, non est peccatum mortale.
  
 ¶ 2 Præterea. Peccatum mortale  non inuenitur in viris perfectis, qui  tamen conuitia vel contumelias aliquando dicunt, sicut patet de Apostolo qui ad Galatas tertio dixit, "O  insensati Galatæ." Et Dominus dicit Luc. vltimo, ò" stulti & tardi corde ad credendum." Ergo conuitium   siue contumelia non est peccatum  mortale.
  
 ¶ 3 Præterea. Quamuis illud quod  est peccatum veniale ex genere, possit fieri mortale: non tamen peccatum quod est ex genere mortale,  potest esse veniale, vt supra habitum   est †{
         1. 2. q. 72. arti ...  & q. 88. arti. 4. & 5.        
}. Si ergo dicere conuitium vel  contumeliam esset peccatum mortale ex genere suo, sequeretur quòd  semper esset peccatum mortale. Quod  videtur esse falsum, vt patet in eo    qui leuiter ex surreptione, vel ex leui ira dicit aliquod verbum contumeliosum. Non ergo contumelia  vel conuitium ex genere suo est peccatum mortale.
  
 SED contra. Nihil meretur pœnam æternam inferni nisi peccatum   mortale. Sed conuitium vel contumelia meretur pœnam inferni, secundum illud Matth. 5.  "Qui dixerit fratri suo, fatue, reus erit gehennæ ignis."   Ergo conuitium vel contumelia est  peccatum mortale.
  
 RESPONDEO  dicendum, quod   sicut suprà  dictum est †{
         Arti. præcedenti.        
}, verba inquantum sunt soni quidam, non sunt in  nocumentum aliorum, sed inquantum significant aliquid, quæ  quidem   significatio ex interiori affectu procedit. Et ideo in peccatis verborum   maximè considerandum videtur,  ex quo affectu aliquis verba proferat. Cùm ergo conuitium vel contumelia de sui ratione importet quandam dehonorationem, si intentio  proferentis ad hoc feratur, vt aliquis per verba quæ profert, honorem   alterius auferat, hoc propriè  & per  se est dicere conuitium vel contumeliam, & hoc est peccatum mortale non minus, quàm furtum vel  rapina. Non enim homo minus amat suum honorem, quàm rem possessam. Si verò aliquis verbum conuitij vel contumeliæ alteri dixerit,  non tamen animo dehonorandi, sed  fortè propter correctionem, vel propter aliquid huiusmodi, non dicit  conuitium vel contumeliam formaliter & per se, sed per accidens  & materialiter, inquantum scilicet dicitur    id, quod potest esse conuitium, vel  contumelia. Vnde hoc potest esse  quandoque peccatum veniale, quandoque autem absque omni peccato. In  quo tamen necessaria est discretio,  vt moderatè homo talibus verbis  vtatur, quia posset esse ita graue conuitium, quod per incautelam prolatum auferret honorem eius, contra quem proferretur, & tunc posset homo peccare mortaliter, etiam   si non intenderet dehonorationem  alterius. Sicut etiam si aliquis incautè alium ex ludo percutiens grauiter lædat, culpa non caret.
  
 AD primum ergo dicendum, quod   ad eutrapeliam pertinet dicere aliquod leue conuitium, non ad dehonorationem, vel ad contristationem   eius, in quem dicitur, sed magis causa delectationis & ioci. Et hoc potest esse sine peccato, si debitæ circunstantiæ obseruentur. Si verò aliquis non reformidet contristare eum,  in quem profertur huiusmodi iocosum conuitium, dummodo alijs risum excitet, hoc est vitiosum, vt ibidem dicitur. †{
         Lib. 4. Ethic. ca. 8. tom. 5.        
}
  
 AD secundum dicendum, quòd  sicut licitum est aliquem verberare  vel in rebus damnificare causa disciplinæ, ita etiam causa disciplinæ   potest aliquis alteri quem debet corrigere, verbum aliquod conuitiosum dicere. Et hoc modo Dominus discipulos vocauit stultos, &   Apostolus Galatas insensatos. Tamen sicut dicit Augustinus  †{
         Lib. 2. ca. 30. non remotè  à fine, tom. 4.        
}  in libro de sermone Domini in monte,   rarò  & ex magna necessitate obiurgationes sunt adhibendæ, in quibus    non nobis, sed vt Domino seruiatur instemus.
  
 AD tertium dicendum, quòd  cùm peccatum conuitij vel contumeliæ ex animo dicentis dependeat, potest contingere, quòd sit  peccatum veniale, si sit leue conuitium, non multum hominem dehonestans, & proferatur ex aliqua  animi leuitate, vel ex leui ira absque   firmo proposito aliquem dehonestandi, puta cùm aliquis intendit  aliquem per huiusmodi verbum leuiter contristare.