ARTICVLVS PRIMVS.   ¶  Vtrùm detractio conuenienter  diffiniatur, quod est denigratio  alienæ famæ per verba.
  
 AD Primum sic procedi{
         Inf. q. 74. ar. 1. & q. 75. ar. 1. co. Et Roma. 1. lect. 7. co. 4.        
}tur. Videtur quòd detractio, non sit denigratio alienæ famæ per occulta verba, vt à quibusdam diffinitur. Occultum enim  & manifestum sunt circunstantiæ,  non constituentes speciem peccati. Accidit enim peccato, quod  à multis sciatur, vel à paucis. Sed illud  quod non constituit speciem peccati, non pertinet ad rationem ipsius,  nec debet poni in eius diffinitione.  Ergo ad rationem detractionis non   pertinet, quod fiat per occulta verba.
  
 ¶ 2 Præterea. Ad rationem famæ   pertinet publica notitia. Si ergo per    detractionem denigretur fama alicuius, non poterit hoc fieri per verba occulta, sed per verba in manifesto dicta.
  
 ¶ 3 Præterea. Ille detrahit, qui  aliquid subtrahit vel diminuit de  eo quod est. Sed quandoque denigratur fama alicuius, etiam si nihil  subtrahatur de veritate, puta cùm  aliquis vera crimina alicuius pandit:  ergo non omnis denigratio famæ,  est detractio.
  
 SED  contra est, quod dicitur Ecclesiast. 10.  "Si mordeat serpens in silentio, nihil eo minus habet qui occultè detrahit". Ergo occultè mordere famam alicuius, est detrahere.
  
 RESPONDEO dicendum,  quòd sicut facto aliquis nocet alteri  dupliciter, manifestè quidem, sicut  in rapina vel quacunque violentia  illata: occultè autem, sicut in furto & dolosa percussione: ita etiam  verbo aliquis dupliciter aliquem lædit. Vno modo in manifesto: & hoc  fit per contumeliam, vt suprà dictum est †{
         Qu. præc. art. 1.        
}. Alio modo occultè: &   hoc fit per detractionem. Ex hoc  autem quòd aliquis manifestè verba contra alium profert, videtur  eum paruipendere: vnde ex hoc ipso dehonoratur. Et ideo contumelia detrimentum affert honori eius,  in quem profertur. Sed qui verba  contra aliquem profert in occulto,  videtur eum vereri magis quam paruipendere. Vnde non directè infert  detrimentum honori, sed famæ, inquantum huiusmodi verba occultè   proferens, quantum in ipso est, eos  qui audiunt, facit malam opinionem     habere de eo, contra quem loquitur. Hoc enim intendere videtur,  & ad hoc conatur detrahens, vt eius  verbis credatur. Vnde patet quòd  detractio differt à contumelia dupliciter. Vno modo quantum ad modum proponendi verba: quia scilicet contumeliosus manifestè contra aliquem loquitur, detractor autem occultè. Alio modo quantum  ad finem intentum, siue, quantum  ad nocumentum illatum: quia scilicet contumeliosus derogat honori,  detractor famæ.
  
 AD primum ergo dicendum, quod   in inuoluntarijs commutationibus,  ad quas reducuntur omnia nocumenta proximo illata verbo vel facto, diuersificant rationem peccati  occultum & manifestum: quia alia  est ratio inuoluntarij per violentiam, & per ignorantiam, vt suprà   dictum est †{
         Quæst. 66 art. 4. & 1. 2. q. 6. ar. 5. & 8.        
}.
  
 AD secundum dicendum, quòd  verba detractionis dicuntur occulta non simpliciter, sed per comparationem ad eum de quo dicuntur:   quia eo absente & ignorante dicuntur. Sed contumeliosus in faciem  contra hominem loquitur. Vnde si  aliquis de alio malè loquatur coram   multis eo absente, detractio est: si  autem eo solo præsente, contumelia est, quanuis etiam si vni soli aliquis de absente malum dicat, corrumpit famam eius non in toto, sed  in parte.
  
 AD tertium dicendum, quòd aliquis dicitur detrahere, non quia diminuat de veritate, sed quia diminuit famam eius. Quod quidem fit,    quandoque directè, quandoque indirectè. Directè quidem quadrupliciter. Vno modo, quando falsum  imponit alteri: secundò, quando peccatum adauget suis verbis: tertiò,  quando occultum reuelat: quartò,  quando id quod est bonum, dicit  mala intentione factum. Indirectè   autem, vel negando bonum alterius, vel malitiosè reticendo, vel minuendo.
  
 ¶ Conclusio est affirmatiua.

  
 ARTICVLVS II.   ¶  Vtrùm detractio sit peccatum  mortale.
  
 AD Secundum sic procedi{
         Locis sup. art. 1. inductis.        
}tur. Videtur, quòd detractio non sit peccatum mortale. Nullus enim actus virtutis est  peccatum mortale. Sed reuelare peccatum occultum, quod sicut dictum   est †{
         Art. preced. ad 3.        
}, ad detractionem pertinet, est  actus virtutis vel charitatis, dum aliquis fratris peccatum denuntiat, eius  emendationem intendens: vel etiam   est actus iustitiæ, dum aliquis fratrem   accusat. Ergo detractio non est peccatum mortale.
  
 ¶ 2 Præterea. Super illud Prouerb. 24.  "Cùm detractoribus non  commiscearis", dicit glossa. Hoc specialiter vitio periclitatur totum genus humanum. Sed nullum peccatum mortale in toto humano genere inuenitur: quia multi abstinent à   peccato mortali. Peccata autem venialia sunt quæ in omnibus inueniuntur: ergo detractio est peccatum veniale.
  
   ¶ 3 Præterea. August. in homil.  †{
         Est serm. 4. in die animarum, ante med. Et est sermo. 41. in ordine de sanctis. tomo. 10.        
}   de igne purgatorio, inter peccata  minuta ponit, quando cum omni  facilitate vel temeritate maledicimus: quod pertinet ad detractionem.  Ergo detractio est peccatum veniale.
  
 SED contra est, quod Roman. 1.   dicitur, "Detractores, Deo odibiles."   Quod ideo additur, vt dicit †{
         Gloss. ordin. ibid.        
}  gloss.   ne leue putetur propter hoc, quòd  consistit in verbis.
  
 RESPONDEO dicendum,  quòd sicut suprà dictum †{
         Quæst. 62 art. 2.        
} est, peccata verborum maximè sunt ex intentione dicentis diiudicanda. Detractio autem secundùm suam rationem ordinatur ad denigrandam   famam alicuius. Vnde ille, per se loquendo, detrahit qui ad hoc de aliquo obloquitur eo absente, vt eius  famam denigret. Auferre autem alicui famam valde graue est, quia inter res temporales videtur fama esse pretiosior, per cuius defectum  impeditur homo à multis bene agendis: propter quod dicitur Ecclesiast.  41.  "Curam habe de bono nomine,  hoc enim magis permanebit tibi,  quàm mille thesauri magni & pretiosi." Et ideo detractio, per se loquendo, est peccatum mortale. Contingit tamen quandoque quòd aliquis  dicit aliqua verba, per quæ diminuitur fama alicuius, non hoc intendens, sed aliquid aliud. Hoc autem  non est detrahere per se, & formaliter loquendo, sed solum materialiter, & quasi per accidens. Et si quidem verba, per quæ fama alterius  diminuitur, proferat aliquis propter aliquod bonum vel necessarium    debitis circunstantijs obseruatis, non   est peccatum, nec potest dici detractio. Si autem proferat ex animi leuitate vel propter causam aliquam  non necessariam, non est peccatum  mortale, nisi fortè verbum quod dicitur, sit adeo graue, quòd notabiliter famam alicuius lædat: & præcipuè in his, quæ pertinent ad honestatem vitæ: quia hoc ex ipso genere verborum habet rationem peccati mortalis. Et tenetur aliquis ad restitutionem famæ, sicut ad restitutionem cuiuslibet rei subtractæ, eo  modo, quo suprà dictum †{
         Quæst. 62 art. 2.        
} est, cùm  de restitutione ageretur.
  
 AD primum ergo dicendum, quod   reuelare peccatum occultum alicuius propter eius emendationem denuntiando, vel propter bonum iustitiæ publicæ accusando, non est  detrahere, vt dictum †{
         In cor. ar. &. q. 68. art. 1.        
} est.
  
 AD secundum dicendum, quòd  glossa illa non dicit quòd detractio  in toto genere humano inueniatur, sed addit, penè. Tum quia stultorum infinitus est numerus: & pauci sunt qui ambulant per viam salutis. Tum etiam quia pauci vel nulli  sunt, qui non aliquando ex animi  leuitate aliquid dicant, vnde in aliquo vel leuiter alterius fama minoratur: quia vt dicitur Iacobi. 3.  "Si  quis in verbo non offendit, hic perfectus est vir."
  
 AD tertium dicendum, quod August. loquitur in casu illo quo aliquis dicit aliquod leue malum de  alio, non ex intentione  nocendi, sed ex  animi leuitate vel ex lapsu linguæ.
  
 ¶ Conclusio est affirmatiua.