COMMENTARIVS.
  
 HIC articulus post illa quæ diximus  articulo vltimo præcedentis quæstionis parum habet difficultatis. Intendit enim  Diuus Thom. explicare illam particulam,  vnicuique: ita sanè, vt necessarium sit ad iustitiam propriè dictam, quòd exerceatur circa aliud suppositum. Quæ doctrina est Aristot. lib. 5. Ethicorum cap. vltimo. Imo vero cap. 1. dicit iustitiam solam ex omnibus  virtutibus esse bonum alienum, eo quod agit  ea quæ conferunt alteri. Hoc ipsum docet  Diuus Hieronymus super Psalmum. 14.   Vbi ait omnes alias virtutes delectare magis habentem, & ipsi prodesse. Circa quam  doctrinam duo breuiter aduerte. Primum  est, quòd diuersitas suppositorum, quæ dicitur necessaria ad rationem iustitiæ propriè  & strictè dictæ, intelligenda est secundum ordinem naturæ. Cæterum si Deus assumeret humanitatem terminatam immediatè ad ipsum Deum: nihilominus poterat  esse in operationibus illius hominis satisfactio iustitiæ de condigno: quamuis ipse Deus  non esset aliud suppositum à supposito hominis satisfacientis. Sufficeret enim, quòd illud suppositum haberet rationem duorum  suppositorum, & duobus modis suppositaret. Quatenus subsisteret in duabus naturis  substantialibus & intellectualibus. Et probatur hoc, quia ille homo propriè obediret. Obedientia autem propriè dicta debet  esse ad alterum. Imo vero nunc de facto    propriè obediebat sibi Christus Dominus,  quatenus suppositum filij erat verus homo  obediens, & verus Deus cui obediebatur.  Neque ratio Diui Thomæ in articulo oppositum huius concludit. Quoniam omnes Theologi secundum fidem Catholicam  asserunt in Christo Domino esse duplicem  voluntatem, & duas operationes voluntatum harum satis distinctas. Et nihilominus  philosophi dicunt. Quòd voluntas est inclinatio totius suppositi, & quòd actio voluntatis actio suppositi est. Quemadmodum   ergo non licet inferre ex hoc quòd in Christo Domino est duplex voluntas & duplex  actio voluntatis, quòd sint in eo duo supposita: quamuis actiones suppositorum sint: propterea, quòd in Christo est maximum mysterium duarum naturarum in vno supposito: ita vt in Christo sit vera ratio iustitiæ,  non licet inferre, quòd sunt in eo distincta  supposita. Alterum satisfaciens, alterum cui  fit satisfactio. Sed sufficit, quòd sint duæ naturæ substantiales diuersis rationibus suppositatæ in vno supposito. Et profecto si Aristot. cognouisset mysterium incarnationis,  sentiret nobiscum in hac parte. Secundo  notandum est; quòd iustitia dicitur specialiter respicere bonum alterius, & alterum  delectare: non quia verus iustus non delectetur in operibus iustitiæ (est enim de ratione virtutis in communi, quòd faciat habentem promptè  & delectabiliter operari)  sed quia iustitia quantum ad effectum pertinentem ad suam speciem, terminatur ad  bonum alterius, neque sistit in propria vtilitate & delectatione operantis: sed extenditur ad delectationem & vtilitatem alterius:  propterea ita loquutus est Aristo. & Diuus  Hieronymus. Intelligimus autem hic nomine iustitiæ etiam omnes eius partes potentiales. Omnes enim debent esse ad alterum,  & respiciunt bonum alterius.
  
 Circa secundam conclusionem videatur Diuus Augustinus lib. 2. de Genes. contra Manichæos cap. 11. vbi ait iustitiam pertinere ad omnes animæ partes. Et libr. 19. de  Ciuita. cap. 21. inquit esse iustitiam, quod ratio  imperet & appetitus obediat. Quæ omnia  intelligenda sunt de iustitia metaphoricè.
  
 Aduerte denique in solutione ad tertium    argumentum D. Tho. quomodo non requiritur ad hoc, quod iustitia sit in aliquo etiam actualiter, quod alter ad quem dicitur iustitia realiter existat. Exemplum est in diuina iustitia  quae est Dei voluntas æterna reddendi vnicuiq́ue quod sibi competit secundum suam rationem & operationem. At vero creaturæ   circa quas ipsa iustitia diuina effectum erat  habitura fuerunt in tempore. Exemplum  etiam esse potest in humanis: tenetur enim  aliquis ex iustitia seruare legatum paterni  testamenti in fauorem nepotis qui nondum   natus est.