ARTICVLVS PRIMVS.   ¶  Vtrùm conuenienter ponantur  duæ species iustitiæ, scilicet commutatiua & distributiua.
  

 AD Primũ sic proceditur.{
         1. q. 21. art. 1. cor. 2. 3. d. 33. q. 3. ar. 4. q. 5. & 4. d. 46. q. 1. art. 1. q. 1.        
}   Videtur ꝙ inconuenienter ponantur duę species  iustitiæ, iustitia distributiua & commutatiua. Non enim potest esse iustitiæ species, quòd multitudini nocet, cùm iustitia ad bonum cōmune ordinetur. Sed distribuere bona  communia in multos, nocet bono  communi multitudinis: tum quia  exhauriuntur opes cōmunes, tum  etiam quia mores hominum corrumpuntur. Dicit enim Tullius in  lib.  {
           Li. 2. paulò  â medio  illius: in. c. duplex liber alitatis genus: & cap. quatenus ad conciliādum, &c.        
}  de Offic. Fit deterior qui accipit, & ad idẽ semper expectandum  paratior. Ergo distributio non pertinet ad aliquam iustitiæ speciem.
  
 ¶ 2 Præterea. Iustitiæ actus est  reddere vnicuique quod suum est:  vt suprà habitum †{
           qō. 58. art. 11.        
} est. Sed in distributione non redditur alicui quod  suum erat, sed de nouo appropriatur sibi id quod erat cōmune. Ergo  hoc ad iustitiam non pertinet.
  
 ¶ 3 Præterea. Iustitia non solum  est in principe, sed etiam in subditis: vt suprà habitum †{
         1. 2. q. 58. ar. 6. & arti. 1. & 5.        
} est. Sed distribuere semper ad principem pertinet. Ergo distributiua non pertinet semper ad iustitiam.
  
 ¶ 4 Præterea. Distributiuum iustum est bonorum communium,  vt dicitur in †{
         Li. 5. c. 2. circa finẽ & cap. 3        
}  5. Ethic. Sed communia pertinent ad iustitiam legalem. Ergo iustitia distributiua non  est species iustitiæ particularis, sed  iustitiæ legalis.
  
 ¶ 5 Præterea. Vnum & multa  non diuersificant speciem virtutis.  Sed iustitia commutatiua consistit  in hoc, quòd aliquid redditur vni:  iustitia verò distributiua in hoc ꝙ   aliquid datur multis. Ergo nō sunt  diuersæ species iustitiæ.
  
 SED contra est, quod Philosophus  †{
         Li. 5. c. 2. circa finẽ, tom. 5.        
}  in 5. Ethic. ponit duas partes iustitiæ, & dicit quòd vna est directiua in distributionibus, & alia  in commutationibus.
  
 RESPONDEO dicendum,  quòd sicut dictum †{
         q. 58. artic. 8.        
} est, iustitia particularis ordinatur ad aliquam priuatā personam, quæ  cōparatur ad  cōmunitatem, sicut pars ad totum.  Potest autem ad aliquam partem    duplex ordo attẽdi. Vnus quidem  partis ad partem, cui similis est ordo vnius priuatæ personæ ad aliā.  Et hunc ordinem dirigit commutatiua iustitia, quæ consistit in his  quæ mutuo fiunt inter duas personas adinuicem. Alius ordo attenditur totius ad partes. Et huic ordini  assimilatur ordo eius, quod est cōmune ad singulas personas, quem  quidem ordinem dirigit iustitia distributiua, quæ est distributiua communium secundùm proportionalitatem. Et ideo duæ sunt iustitiæ   species, scilicet commutatiua & distributiua.
  
 AD primum ergo dicendum, ꝙ   sicut in largitionibus priuatarum  personarum commendatur moderatio, effusio verò culpatur: ita etiā   in distributione communium bonorum est moderatio seruanda, in  quo dirigit iustitia distributiua.
  
 AD secundum dicẽdum, quòd  sicut pars & totum quodammodo  sunt idem: ita id quod est totius,  quodammodo est partis. Et ita cũ   ex bonis communibus aliquid in  singulos distribuitur, quilibet aliquo modo recipit quod suum est.
  
 AD tertium dicendum, ꝙ actus  distributionis, qui est communium  bonorum, pertinet solum ad præsidentem communibus bonis. Sed  tamẽ iustitia distributiua est etiam  in subditis, quibus distribuitur: inquantum scilicet sunt contenti iusta distributione. Quanuis etiam distributio quandoque fiat bonorum  communium, non quidem ciuitati, sed vni familiæ: quorum distributio fieri potest autoritate alicuius priuatæ personæ.
  
 AD quartum dicendum, quòd  motus accipit speciem à termino  ad quem. Et ideo ad iustitiam legalem pertinet ordinare ea, quæ sunt  priuatarum personarum in bonum  commune. Sed ordinare ècontrario bonum commune ad personas  particulares per distributionem, est  iustitiæ particularis.
  
 AD quintum dicendum, quòd  iustitia distributiua & commutatiua non solum distinguuntur secundùm vnum & multa, sed secũdùm   diuersam debiti rationẽ. Alio enim  modo debetur alicui id quod est  commune, & alio modo id quod  est proprium.

  
 SVMMA ARTICVLI.
  
 COnclusio. Conuenienter ponuntur  duæ species iustitiæ particulares, &c.