Per pœnitentiam restituitur gratia, & virtutes infussæ.
  
 ¶ QVÆritur, vtrum per poenitentiam  restituantur homini gratia, & virtutes infussae? Respondeo  secundum  omnes, quodnon est dubitandum de hoc. Nam cùm in poenitentia  detur gratia, necessario dantur omnes  virtutes infusse, quæ  gratiam  concommittantur: sicuti in baptismo, quia datur gratia, dantur etiam virtutes morales. Sed  tota difficultas est, vtrum resurgat poenitens ad tantam  gratiam  quantam habebat  antequam caderet, vel ad maiorem, aut minorem? Ad quod omnibus alijs opinionibus   demissis, dico cum S. Tho. 3. p. q. 89.   ar. 2. 3. &. 5. quòd poenitens non semper resurgit ad maiorem gratiam quam   illa à qua cecidit, nec ad aequalem, sed  secundùm proportionem contritionis quam habet. Hæc opinio fuit antiquorum omnium, Alberti magni, Alexandri de Ales. 4. p. q. 77. membro. 5. &   Bonauenturæ. 4. d. 14. & Ricardi, &   omnium illorum qui scripserunt in  theologia grauitèr, & modestè. Hoc  probatur à posteriori, præter auctoritatem Hieronymi quam allegat sanctus   Thomas quia experientia ostendit, quòd  poenitens non semper resurgit ad maiorem gratiam: videmus enim feruentissimos viros post peccatum, & poenitentiam tepidè, & non ita feruenter   sicut anteà operari, ergo non habent  tunc maiorem gratiam &  amorem Dei,   amor enim Dei non est occiosus. Videmus verò magnum peccatorem  aliquandô seruentissimè poenitere, & exerceri in bonis operibus, igitur non omnes  resurgunt semper ad maiorem, vel æqualem gratiam. Item ad gratiam requiritur dispositio, & quanto maior est dispositio tanto maior gratia introducitur, sed contritio est dispositio non solùm ad nouam gratiam, sed etiam ad  gratiam praeteritam, ergo quanto maior fuerit contritio tanto maior erit gratia, etiam  praeterita. Dico igitur primò   quòd cuicunque resurgenti extra gratiam quæ datur ei secundùm mensuram contritionis quam habet, &  quae   daretur etiam sine meritis prioribus,  datur ei aliquid ratione praecedentium   meritorum. V. g. sit Petrus quod habebat  centum meritorum gradus, conteritur   nunc post peccatum contritione vt decem, dico quòd vltra gratiam vt decem   quae datur ei ratione contritionis, datur aliqua gratia ratione praecedentium   meritorum. Secundò dico quòd quanto prædicta cotritio maior fuerit, tanto   maior gratia  dabitur ei ratione præcedentium  meritorum. V. g. Petrus anteà habebat gratiam vt decem, & Plato vt decem, resurgunt ambo, Petrus contritione vt  decem, Plato contritione vt. 20. dico quod   Platoni dabitur maior gratia ratione  præcedentium  meritorum. Tertiò  & vltimo dico, quod perfecte poenitenti. i. ex toto conatu semper  restituitur tota gratia  præcedens. Nam  perfectæ  poenitentiæ  correspondet perfecta restitutio, non est autem perfecta restitutio nisi restituatur totum, ergo & consequentèr secundum  proportionem  poenitentiæ restituitur præcedens   gratia. Quia iustum est quod si toto conatui correspondet tota gratia, quod medietati  conatus respondeat medietas gratiæ, &   tertiæ parti conatus. 3. pars gratiæ, &   sic consequenter. Vnde optimum est saepe dolere de peccatis, vt restituatur tota  gratia ratione præcedentium meritorum