# 138

 Arbitrarijs puniri. 
 
 Capvt cxxxviii. 
 
C vm generaliter vbi poena a iure statuta non est, iudex possit illam ex arbitrio imponere, hoc praecipe in poenis inferendis clericis, locum sibi vendicare debebit: cum non tam specifice omnibus clericorum excessibus statutae poenae legantur. Vnde tunc dicit Innoc. in c. Qualiter. el ij. in col. fin. ver si. Item nota. de accusatio. quod est procedendum de similibus ad similia, vel quod imponeretur minor poena. In arbitrandis tamen huiusmodi poenis discretus iudex plura debet considerare, videlicet delinquentis conditionem, & an soleat delicta s aepius perpetrare, an casu ceciderit, vilis, an honesta persona sit, doctus an indoctus, sacerdos, an altarius ordinis, lubens an coactus, lacessitus, vel non deliquerit. Et an fuerit scandalum ortum ex delicto vel ne. Attendere praeterea debebit qualitatem loci delicti, grauius ne iudicetur delictum in regno vel loco illo, quam alibi, in foro, Ecclesia, aut loco deserto, priuata via siue domo, Delicti insuper diuturnitatem seu grauitatem, ac irrogatae iniuriae modum & atrocitatem, aut damni dati magnitudinem examinare conueniet, nocte aut die, armis aut sine eis, praecedentibus insidiis, aut aperto marte commis sum fuerit delictum. Per solum clericum, aut cum complicibus. Personae insuper offen s ae qualitates nimium ponderandae sunt, cum ips ae sint quae augere vel minuere soleant quodcunque facinus: videlicet an vilis fuerit offensus, vel dignitate praeditus, aequalis conditionis, an potestate & autoritate superior, laicus an clericus, siue religiosus, senex an iuuenis, amicus aut inimicus, neces sarius an extraneus, vir aut foemina. Nec indecens praeterea erit temporis commissi criminis habere rationem , sacris videlicet an festis diebus, an aliis, induciis stantibus, aut non scelus fuerit admis sum. { Quotiens praeterea per ecclesiasticum iudicem taxandum venerit damnum illatum alicui ictu vel vulnere per clericum , vt debita satisfactio fiat, in memoriam iudicis obsecro veniant verba notanda Iurisconsulti in l. fin. ff. de his qui deiece. vel effude. quae quidem tanquam in proposito satis vtilia transcribere libuit. Cum liberi hominis corpus lae sum fuerit, iudex computat mercedes medicis prae stitas, caeteráque impendia quae in curatione facta sunt. Praeterea operarum quibus caruit, aut cariturus est, ob id quod inutilis factus est. Cicatricum autem aut deformitatis nulla fit ae stimatio, quia liberum corpus nullam recipit ae stimationem : Quamuis hoc quod de cicatricibus lex statuit limitandum crederem , nisi ille in facie vulnerati remaneant: quia tunc de illis considerationem existimo maximam habendam es se. Quis enim dubitat maiorem iniuriam intulis se clericum , lae so, si ex vulnere cicatrix magna in facie remaneat, quam si leuis aut nulla? meritóque ob id ad pleniorem satisfactionem vulnerantem compellendum . Neque aliud arbitror sensis se Iurisconsultum in d. l. cum ille ae stimationem cicatricum aut deformitatis faciendam prohibere videtur, quia si membrum est saluum , cicatrices damnum non inferunt. non vero vetat quin ex hoc iniuria possit atrocior iudicari & maior iniungi satisfactio delinquenti:} Quibus omnibus liberrimo animo per iudicem circunspectis, quantum doli seu malitiae fuerit in crimine facile erit intelligere, & sic condigna poena punire nocentes debet, vt nec ipsi rei qui iustitiae seueritatem experiuntur, de eius exces su possint iuste conqueri , nec alij qui zelo ae stuant, ac iustitiam esuriunt, tenuitatem poenae reprehendant , eiusque timore nemimem a similibus criminibus arceri audeant proclamare. Vnum insuper in hac materia inferri pos se (& non temerarie) censerem , videlicet quod cum ciuilis magistratus in casu quo poena committitur arbitrio suo pos set mortis etiam poenam infligere: vt vult glos. singularis in §. in summa. inst. de iniur. quam dicit singu. Abb. in c. Cum t. de re iud. in j. col. & quam sequitur Bal. in c. j. in §. iniuria. de pa. iura. firmam . & in l. j. C. de his qui latro. occul. & Ioan. de Ana. in c. Inquisitionis. in fi. de accusa. quod parimodo & ecclesiae censores poterunt praemissis con sideratis ad depositionis & carceris perpetui poe nam procedere ex arbitrio.