Illiterati. 
 
 Capvt xviii. 
 
Posteaqvam almus ille paracletus Apoſtolos ac omnes alios, qui primùm mundo orthodoxam fidem noſtram annunciaturi erant, doctrina ſacra perdocuit, ac diuinis imbuit myſteriis, alióſque Eccleſiæ doctores illuminauit, qui doctrinam ab eo inſpiratam ſuturis temporibus pro ſalute fidelium in ſcriptis redigerent, iã non ſic in quacunque ſeculi ætate, nouos edocet Apoſtolos, aut doctores illuminat. Vnde eccleſiam ſanctam gubernaturis onus cernitur iniunctum, vt proprio diſcant labore, quæ populis valeant prædicare, quóve ignorãtes in fide inſtruant, ac omnes ad Chriſtianos mores obſeruandos perſuadeant. Piéque conſtitutum eſt, vt qui addiſcendi laborem non ſunt perpeſsi, gubernãdi, miniſtrandíque in eccleſia Dei honore non fruantur, præmaximè quidem ad ſui regimen viris literatis Eccleſia noſcitur indigere, vt inquit text. in c. Cum ex eo. de elect. in vj. Vnde meritò Gregorius prohibuit ignorantem literas ordinari, vt in c. Præcipimus. xxxiiij. diſt. & idem cenſuit de illiteratis Gelaſius, vt habetur in c. Illiteratos. xxxvj. diſt. {& in c. j. lv. diſtin. & Hilarius papa in c. pœnitentes. ea. diſt.} Præterea Iuſtinianus Imperator in auth. de Sanctiſ. Epiſcopis. §. Clericos, col. ix. niſi literas ſcirent, non permiſit clericos ordinari, & hodie etiam neque ad primam tõſuram illiterati viri promoueri poſſunt, vt in cap. fin. de tempor. ordi. in vj. quòd ibi intelligunt Domin. & Philip. in penitus illiterato, per tex. iunctis gloſ. in d. cap. Præcipimus, & in dicto cap. Illiteratos, cum quo non poſſunt diſpenſare Epiſcopi vt fiat clericus, vt notat Inno, in cap. Dilectus. de tempo. ordin. cui aſſentiuntur Domi. & Philip. vbi ſupra, {& Phil. in c. per tuam. de Simon. num. iij.} & vide Cardi. de Turre cremata, in c. Si in laicis. xlviij. diſtin. vbi facit firmam concluſionem, quòd ſuper omnimoda ignorantia in ſacerdote, nulla poteſt cadere diſpenſatio: quia de iure diuino eſt, quòd ſacerdos habeat ſcientiam, vt habetur Oſee iiij. cap. Si autem carens literis omnino fuerit ordinatus, recipit characterem, vt firmant Innocen. & Ioan. Andr. in cap. Cum in cunctis. de electio. quod refert à Turrecremata, in dicto cap. Illiteratos, & idẽ tenet Cardi. poſt Lauren. in clem. j. in fin. verbis. de æta. & qualit. qui aſſerit quòd etiam puer vnius diei baptizatus ſi ordinetur, recipit characterem. Pœna autem illiterati, qui ad ſacros ordines fuerit promotus, cùm in iure non ſit ſtatuta expreſsè, arbitrio iudicis relinquitur, quæ videtur eſſe conueniens, vt ab ordinibus ſuſpendatur, donec ſufficientiam tali ordini requiſitam habuerit. {Practica prætereà prælatorum & ſuorum officialium, qua ſolent ignorantes clericos ſemipromotos, pœnis condignis, vt ſtudio vacent, compellere, fundamentum habere poteſt, ex his quæ diſpoſita ſunt In Concilio Toletano viij. in Cano. viij. Sub his verbis: Illi ſanè qui iam honore dignitatum funguntur, huiuſce tamen ignorantiæ cæcitate vexantur, aut ſponte ſumant intentionem neceſſariam perdiſcendi, aut à maioribus ad lectionis exercitia cogantur inuiti. Abſurdum ſiquidem eſt eos, qui ceteros ſimpliciores & laicos habent docere, quibus & diſciplinæ & vitæ debent eſſe, veluti quoddam ſpeculum, ad alicuius ordinis promoueri ſtatum, qui legem Dei ignorant, nec literarum ſaltem mediocritate ſunt inſigniti.} Si verò omnino illiterato vltra prædictos ordines beneſicium fuerit collatum, eo dignè priuari poteſt: quia collatio beneficij facta tali non tenet: vt notat Philip. in dicto cap. fina. de tempo. ordi. in vj. referendo Innocen. & Ioan. Andr. in cap. Cùm noſtris. de conceſ. præben. æquiparat enim Inno. ibi illiteratum mulieri ac infanti. {Et facit quod Feli. tenet in c. inquiſitioni, de ſententia excommu. vbi dicit quòd ſi papa ſcribat, etiam ex certa ſcientia pro illiterato, credit, quòd non eſt ei obediendum: quia vitium illiteraturæ eſt de iure diuino. c. niſi cum pridem, de renuntia. c. literaturæ, 38. diſt. Et confirmat hoc, quia ius canonicum magis abhorret illiteratum, quam homicidam, quia collatio facta homicidæ tenet: ſecus ſi fiat illiterato, quia eſt ipſo iure nulla, & refert ita tenere expreſsè Imol. in d. c. cùm noſtris. Per quæ verba dicit etiam idem Feli. in. c. ſi quando, col. 10. nu. 30. de reſcript. quòd omnino illiteratus eſt incapax dignitatis ipſo iure, ſicut infans, furioſus, & ſimiles. Et paulò inferius tractando de ſufficientia requiſita in prælatis, dicit, quòd vbi concurrit totalis illiteratura, credit quòd ſi papa diſpenſaret, eſſet diſpenſare directe contra ius diuinum. Penitus autem illiterati illi dicuntur, qui neſciunt facere officium ad quod tenẽtur, vt dicit Domini. in c. ſedulo, 38. diſt. col. 2.}